Daltonschool De Klipper is een openbare school waar leerlingen in de gelegenheid worden gesteld zich aan de hand van onze opvoedkundige en onderwijskundige uitgangspunten te ontwikkelen tot volwaardige en weerbare mensen in onze multiculturele samenleving. Respect voor ieders mening, geloofsovertuiging en achtergrond vormt hiervan de basis.

Daltononderwijs is ontwikkeld door Helen Parkhurst in de eerste helft van de 20ste eeuw in de Verenigde Staten. Haar aanpak baseert zich op een aantal principes die ze belangrijk acht voor alle mensen, te weten: verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, samenwerking, effectiviteit en reflectie. Vanuit deze dagelijkse praktijk is het Daltononderwijs verder ontwikkeld en beschreven.

Elk kind kan, hoe jong ook, verantwoordelijkheden dragen. Wij willen kinderen graag leren omgaan met het dragen, krijgen en nemen van verantwoordelijkheid. Natuurlijk moet dit passen bij hun leeftijd en bij wat ze individueel aankunnen. In elk geval weten we dat kinderen prima zelf     - soms kleinere - keuzes kunnen maken in hun werk: Hoe ze leren werk te plannen, welke taken ze eerst doen en welke later. Welke zaken ze nodig hebben bij hun werk en hoeveel hulp of begeleiding ze nodig hebben. Natuurlijk houden wij dat als leerkrachten ook in de gaten en laten we kinderen niet “zwemmen”. Integendeel, we merken dat ze het heel plezierig vinden om echt aangesproken te worden op hun mogelijkheden. Ze zijn er zelf daadwerkelijk actief bij betrokken. Bij verantwoordelijkheid hoort ook dat je achteraf verantwoording kunt afleggen over hetgeen je hebt gedaan: Is het goed gelukt of niet? Is je planning uitgekomen? En vooral met elkaar bespreken waar het dan aan lag en hoe dit in het vervolg beter kan, zodat je steeds een stap vooruit gaat.

Bij verantwoordelijkheid wordt ook gedacht aan vrijheid. Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken, eigen wegen te vinden. Kortom om jezelf te kunnen ontplooien. Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. De ideale vrijheid is geen vrijblijvendheid en nog minder is het ongedisciplineerdheid. Daarom hebben we basisafspraken over hoe we met elkaar omgaan, hoe we materialen hanteren en wat we van het werk van kinderen verwachten.

In het werken betekent dit een gevarieerd aanbod van de leerstof en ook de afwisseling tussen verplichte en vrije opdrachten. De kinderen wordt geleerd om zelf keuzes te maken in:

Het tempo en de volgorde waarin een kind wil werken.
Het al of niet raadplegen van hulpbronnen.
Alleen werken of samenwerken met anderen.
De tijd die aan de verschillende onderdelen wordt besteed.
In overleg tussen leerkrachten, leerlingen en ouders wordt bekeken en bepaald hoever verantwoordelijkheid kan gaan. Dit is een ervaringsproces. Niet alle kinderen kunnen dezelfde verantwoordelijkheid aan en zullen in gelijke mate zelfstandig kunnen zijn.

Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Vrijheid in het daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om het taakwerk zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken. Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen, als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Door leerlingen meer vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding ontwikkelen. Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfinschatting een grote rol spelen.

Leren zelfstandig zijn is van groot belang voor de persoonlijke ontwikkeling van kinderen, voor het durven en kunnen en mogen inslaan van een eigen weg en later op eigen benen te kunnen staan. Kinderen ervaren het als heel plezierig om aangesproken te worden op dat wat ze zelf kunnen. Ze voelen zich competent. Het is niet motiverend als je dingen uit handen worden genomen die je best zelf kunt. Die dingen willen we kinderen dan ook graag zelf laten doen.

Ook geldt dat zelf oplossingsmethoden zoeken, zelf problemen moeten oplossen en opdrachten uitvoeren, kinderen leert om zelfstandig na te denken en zaken beter te begrijpen. Zo zijn de kinderen ook zelf veel actiever. Dit zorgt voor een goed gebruik van de beschikbare leertijd.

Als we willen dat kinderen zelfstandig worden, dan moeten ze leren allerlei opdrachten en taken uit te voeren. Dat betekent dat we de lessen en de leeromgeving zo inrichten, dat kinderen zelf initiatieven kunnen nemen en zelf hun weg kunnen vinden. Zelfstandig werk neemt naast allerlei andere manieren van werken een belangrijke plaats in. Eigen initiatief wordt zoveel mogelijk positief beloond.

Zelfstandig leren en werken op een daltonschool is actief leren en werken. Een leerling wil doelgericht werken aan een taak of opdracht en is in staat om tijdens dit leerproces hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van leerlingen. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren, moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij kan nemen en wat de gevolgen daarvan zijn. De keuzevrijheid dwingt een leerlingen tot het nemen van zelfstandige beslissingen die voor hem effectief en verantwoord zijn.

In onze samenleving is het goed kunnen samenwerken met anderen een zeer belangrijke vaardigheid en tegelijkertijd is dit ook een vaardigheid die je niet zomaar onder de knie krijgt.

Samen dingen doen, samen aan iets werken, samen spelen, bevordert de sociale ontwikkeling en de sociale vorming van kinderen.

Dit heeft logischerwijs ook zijn invloed op de sfeer in de groep en een goede sfeer vinden we heel belangrijk. Daarom wordt op een Daltonschool veel aandacht besteed aan het leren samenwerken.

Er wordt een bewuste keuze gemaakt om kinderen de mogelijkheid te bieden om hulp te vragen en te geven aan andere kinderen. Daarnaast zijn er ook opdrachten die echt bedoeld zijn om te leren samenwerken en opdrachten die nu eenmaal veel beter gaan als je dat met enkele kinderen samen doet, dan wanneer je dit alleen zou doen.

In samenwerken kun je een ontwikkeling zien. Eerst leren kinderen vooral samen werken: elk kind werkt overleggend en helpend, vooral aan een eigen taak/opdracht. Stapsgewijs groeien kinderen toe naar echt samenwerken; zo te werken dat er echt een meerwaarde is als je een opdracht samen met een ander doet. Het resultaat is beter dan wanneer je het alleen had gedaan.

Dit samenwerken vindt vooral plaats tussen leerlingen in een groep. Daarnaast zijn er ook activiteiten waarbij kinderen van verschillende leeftijden met elkaar aan het werken / spelen zijn.

Een daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Een daltonschool is ook een leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun leertaken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken. Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar.

Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren. Het beoordelen van hun eigen inbreng en die van medeleerlingen, het aangaan van de dialoog, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking. Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. Een daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering.

Dalton is een maatregel om effectiever te werken: 'a simple and economic reorganization of the school'. Parkhurst wil met haar Dalton Plan het schoolse leren doelmatiger maken. Daarom zijn effectiviteit en efficiency al vanaf het begin twee belangrijke begrippen. Effectiviteit en efficiency vooronderstellen duidelijkheid over de onderwijsopbrengsten. Parkhurst vindt dat het onderwijs een brede functie heeft. Onderwijs behoort kinderen en jeugdigen ook cultureel en moreel te vormen, zodat ze zelfredzaam en sociaal verantwoordelijk worden. Geoefend in, gewend aan en voorbereid op leven, werken en samenleven. Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Parkhurst wil omwille van de efficiency leerlingen juist verantwoordelijkheid in handen geven. Zij stelt dat als leerlingen een taak krijgen, waar zij verantwoordelijkheid voor dragen en die ze in vrijheid zelf plannen en uitvoeren, het onderwijs dan veel effectiever is dan het stilzit- en luisteronderwijs dat zij zelf doorlopen heeft.

Parkhurst maakt in haar Dalton Plan van kinderen als het ware kleine ondernemers, die verantwoordelijkheid leren dragen voor het schoolwerk, dat ze in vrijheid uitvoeren.

Reflexiviteit, nadenken over je eigen gedrag en je eigen werk, is op daltonscholen belangrijk. Op veel daltonscholen maken leerlingen vooraf een inschatting van de moeilijkheidsgraad en de tijd van de opdrachten. Achteraf wordt hierop gereflecteerd   en worden in gesprekjes regelmatig de inschattingen vooraf en de reflecties /evaluaties achteraf met elkaar vergeleken. In zulke momenten kan er dan bijvoorbeeld aandacht geschonken worden aan het feit waarom een kind steeds opgaven in de weektaak vooraf moeilijker of juist gemakkelijker inschat dan ze (achteraf) blijken te zijn.

Op andere aspecten van het werken in de klas wordt op een soortgelijke wijze gereflecteerd. Zo wordt geleidelijk de vaardigheid in het zelfstandig werken en het samenwerken opgebouwd. Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere docent die werkt op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over de kwaliteit van het daltononderwijs voortdurend plaats.